Quickscan Natuurbeschermingswet

08 februari 2023

De Wet Natuurbescherming en de Gedragscode Soortenbescherming Bosbeheer

Bij boswerkzaamheden is in Nederland sinds 2017 de Wet Natuurbescherming van kracht. Deze omvat de oude Natuurbeschermingswet, de Boswet en de Flora- en Faunawet. Ook de soortenbescherming bij werkzaamheden in het bos is in de Wet Natuurbescherming geregeld.

 

Er zijn in principe drie manieren om binnen de grenzen van deze wet te werken in het bos:

1. Door een ontheffing aan te vragen voor boswerkzaamheden bij het bevoegd gezag (vaak de betreffende provincie).
2. Door de Gedragscode Soortenbescherming Bosbeheer te volgen
3. Door gewoon rechtstreeks de wet te volgen.

 

ONTHEFFING

Via de websites van het provinciebestuur is een ontheffing voor boswerkzaamheden en/of houtoogst aan te vragen. Er zijn verschillen per provincie, maar over het algemeen is deze procedure omslachtig, tijdrovend en lang niet altijd succesvol. Zie vooral de websites van de verschillende overheden voor meer informatie hierover.

 

GEDRAGSCODE

De VBNE (Vereniging van Bos en Natuurterrein Eigenaren heeft een (door de minister goedgekeurde) Gedragscode Soortenbescherming Bosbeheer opgesteld. Wanneer boswerk of houtoogst binnen deze Gedragscode worden uitgevoerd geldt een ‘vrijstelling van overtreding van de verbodsbepalingen uit de Wet natuurbescherming’. Als je de regels van de Gedragscode volgt, ben je  beschermd bij onverhoopte overtreding van de Wet Natuurbescherming. De regels van de Gedragscode zijn uitvoeriger en gedetailleerder dan de Wet Natuurbescherming. Dit geldt bijvoorbeeld voor werken in de ‘broedperiode’. Dit is op grond van de Gedragscode niet toegestaan, maar de Wet Natuurbescherming zegt hier niets over. De Gedragscode is dus zeker geen wetgeving. Werken buiten de Gedragscode is dus ook beslist geen overtreding. Wél kan het zo zijn dat een opdrachtgever van een aannemer of houthandelaar verlangt dat volgens de Gedragscode wordt gewerkt.

 

WET NATUURBESCHERMING

In grote lijnen staat in deze wet dat:

1. Opzettelijke vernieling of beschadiging (van bijvoorbeeld nesten van vogels) verboden is.
2. Opzettelijke verstoring (van bijvoorbeeld vogels) verboden is, waarbij dit niet van toepassing is ‘indien de storing niet van wezenlijke invloed is op de staat van instandhouding van de desbetreffende vogelsoort’.

Artikel 3.1 Wet Natuurbescherming 1 Het is verboden opzettelijk van nature in Nederland in het wild levende vogels van soorten als bedoeld in artikel 1 van de Vogelrichtlijn te doden of te vangen. 2 Het is verboden opzettelijk nesten, rustplaatsen en eieren van vogels als bedoeld in het eerste lid te vernielen of te beschadigen, of nesten van vogels weg te nemen. 3 Het is verboden eieren van vogels als bedoeld in het eerste lid te rapen en deze onder zich te hebben. 4 Het is verboden vogels als bedoeld in het eerste lid opzettelijk te storen. 5 Het verbod, bedoeld in het vierde lid, is niet van toepassing indien de storing niet van wezenlijke invloed is op de staat van instandhouding van de desbetreffende vogelsoort.

Bij bosbeheer of houtoogst zal een verstoring in het algemeen niet leiden tot een wezenlijke bedreiging van (de instandhouding van) de soort. Uitzonderingen vormen mogelijk soorten waarvan slechts zeer geringe aantallen in Nederland voorkomen.  

Om binnen de Wet Natuurbescherming te blijven bij het werken in het bos is het dus vooral van belang om aan te kunnen tonen dat van opzet bij eventuele beschadiging of vernieling geen sprake is. Dit is aantoonbaar te maken door voorafgaand aan de oogst door een deskundige te laten controleren of de werkzaamheden uitgevoerd kunnen worden zonder risico op vernieling of beschadiging van bijvoorbeeld nesten. Deze werkwijze wordt in de praktijk inmiddels aangeduid als een ‘quickscan’. De AVIH werkt aan een voorbeeld quickscan, die beschikbaar zal worden gesteld aan haar leden. 

Van belang is dat de quickscan wordt uitgevoerd door een ecologisch deskundige. Dit is iemand met schriftelijk aantoonbare ervaring en specifieke ecologische kennis. Het inschakelen van een deskundig bureau geeft de beste garantie dat de quickscan goed wordt uitgevoerd. Verder is het belangrijk dat de resultaten van deze quickscan goed worden vastgelegd (opgeschreven en bewaard), zodat achteraf aangetoond kan worden dat er deskundig is geïnventariseerd en dat afdoende maatregelen zijn genomen om beschadiging of vernieling te voorkomen.

 

Door te werken met een quickscan kan de Wet Natuurbescherming worden gevolgd, zónder de verdergaande beperkingen van de Gedragscode Bosbeheer. Dit geldt bijvoorbeeld wanneer werken in de zomer voorkomt dat er beschadiging van de bosbodem optreedt. Het is van belang om vooraf goed af te wegen of een quickscan geschikt is onder de specifieke omstandigheden van een oogst. Werken met een quickscan kan in dat geval een beter alternatief zijn voor het werken met de Gedragscode Bosbeheer. 

De bovenstaande informatie is afgestemd met een ter zake deskundige jurist. Desalniettemin kunnen aan deze informatie geen rechten worden ontleend.